طراحی آتش نشانی

طراحی سیستم آتش نشانی ساختمان یکی از مراحل اصلی در ایمنی و بهره برداری هر پروژه است. این طراحی شامل انتخاب و محاسبه ی دقیق سیستم های اعلام، اطفا و تهویه دود بر اساس ضوابط سازمان آتش نشانی، دستورالعمل های تهران و استانداردهای بین المللی (NFPA) است.هدف اصلی، حفاظت از جان ساکنان، کاهش خسارات احتمالی و تضمین تایید نهایی نقشه ها توسط سازمان های ذی ربط است.

در این فرآیند، نوع کاربری ساختمان (مسکونی، اداری، تجاری یا صنعتی)، ارتفاع، مساحت، و شرایط اقلیمی به طور دقیق تحلیل می شود تا سیستم اطفای مناسب (تر، خشک، گازی یا پودری) انتخاب گردد. علاوه بر تجهیزات، مسیر لوله کشی، دبی، فشار و جانمایی اسپرینکلرها طبق محاسبات هیدرولیکی تعیین می شود.

در رایان سازه، طراحی آتش نشانی بر اساس مدل سازی سه بعدی، هماهنگی با معماری و تاسیسات (MEP) و ضوابط آتش نشانی تهران انجام می شود تا نقشه ها در اولین مرحله ی بررسی، مورد تایید قرار گیرند.

برای بررسی نقشه ی ساختمان و برآورد هزینه طراحی سیستم آتش نشانی، همین حالا درخواست مشاوره تخصصی ثبت کنید.

اهمیت طراحی سیستم آتش نشانی در ساختمان

طراحی سیستم های آتش نشانی بخشی حیاتی از ایمنی و دوام ساختمان است. هر پروژه، صرف نظر از نوع کاربری، باید از ابتدا بر اساس ضوابط آتش نشانی و دستورالعمل آتش نشانی طراحی شود تا در مرحله ی اجرا یا دریافت پایان کار با مشکل مواجه نشود.

طرح آتش نشانی اصولی باعث می شود مسیر لوله کشی، فشار پمپ ها، ظرفیت منبع آب و جانمایی تجهیزات از ابتدا دقیق مشخص شوند. نتیجه ی آن، جلوگیری از هزینه های دوباره کاری، صرفه جویی در مصرف انرژی، و کاهش احتمال خطای انسانی در زمان بحران است.

طراحی سیستم آتش نشانی ساختمان حرفه ای باید سه هدف را هم زمان برآورده کند:

• پیشگیری: شناسایی و کنترل خطرات احتمالی قبل از بروز حادثه
• کشف سریع: تشخیص حریق در مراحل اولیه از طریق سیستم اعلام هوشمند
• واکنش مؤثر: عملکرد خودکار تجهیزات اطفا برای مهار آتش در کمترین زمان ممکن

در رایان سازه، طراحی سیستم های ایمنی و آتش نشانی به صورت یکپارچه با معماری، سازه و تاسیسات انجام می شود. این رویکرد باعث می شود طرح نهایی هم با استانداردهای بین المللی (NFPA) منطبق باشد و هم در اولین بررسی سازمان آتش نشانی مورد تایید قرار گیرد.

انواع سیستم های ایمنی در طراحی آتش نشانی

هر ساختمان برای دریافت تاییدیه آتش نشانی باید مجهز به سه زیرسیستم اصلی باشد: اعلام حریق، اطفای حریق و تهویه ی دود و فشار مثبت. طراحی هرکدام باید بر اساس نوع کاربری، متراژ، ارتفاع و الزامات سازمان آتش نشانی انجام شود تا عملکرد آن ها در شرایط واقعی تضمین گردد.

سیستم اعلام حریق

سیستم اعلام حریق وظیفه ی تشخیص و اطلاع رسانی سریع در زمان وقوع حریق را برعهده دارد. این سیستم شامل دتکتورهای دما، دود، گاز و شعله است که به صورت متعارف (Conventional) یا آدرس پذیر (Addressable) طراحی می شوند. انتخاب نوع سیستم به کاربری پروژه و سطح ایمنی مورد انتظار بستگی دارد.در طراحی، فاکتورهایی مانند چیدمان فضا، ارتفاع سقف، جریان هوای داخلی و سطح حساسیت حسگرها به طور دقیق محاسبه می شود تا احتمال خطای تشخیص (False Alarm) به حداقل برسد.

سیستم اطفای حریق

در طراحی سیستم اطفا، هدف مهار آتش در کوتاه ترین زمان و با کمترین آسیب است. بسته به نوع کاربری، یکی از سیستم های زیر انتخاب می شود:

• سیستم تر (Wet) برای ساختمان های مسکونی و اداری
• سیستم خشک (Dry) برای مناطق سرد یا پارکینگ های روباز
• سیستم پودری یا گازی برای اتاق برق، سرور یا فضاهای حساس

در پروژه های بزرگ، محاسبات دبی، فشار پمپ و جانمایی اسپرینکلرها بر اساس استاندارد NFPA 13 انجام می شود تا عملکرد سیستم در شرایط بحرانی تضمین شود.

سیستم تهویه دود و فشار مثبت

در زمان آتش سوزی، دود از آتش خطرناک تر است. سیستم تهویه دود و فشار مثبت با کنترل جریان هوا، از انتشار دود در مسیرهای فرار مانند راه پله و آسانسور جلوگیری می کند.

طراحی این سیستم شامل محاسبه دبی هوای تازه، فشار مثبت در پله ها، محل نصب فن ها و دریچه های تخلیه است.این بخش طبق ضوابط آسانسور آتش نشانی و مقررات ملی مبحث سوم طراحی می شود تا در شرایط اضطراری مسیر فرار امن باقی بماند.

هر یک از این سیستم ها فقط زمانی موثر هستند که طراحی، محاسبه و هماهنگی آن ها با معماری و تاسیسات از ابتدا انجام شده باشد. برای اجرای آتش نشانی در ساختمان خودتان با کارشناسان رایان سازه تماس بگیرید.

طراحی سیستم های اطفای حریق

طراحی سیستم اطفای حریق، بخش اصلی در طراحی سیستم های آتش نشانی ساختمان است. در این مرحله، مهندسان تأسیسات با استفاده از داده های معماری و الزامات سازمان آتش نشانی، نوع سیستم، مسیر لوله کشی، قطر لوله ها، دبی، فشار پمپ و موقعیت اسپرینکلرها را تعیین می کنند.

تمام این محاسبات باید مطابق با استاندارد NFPA 13، دستورالعمل آتش نشانی تهران و ضوابط سازمان آتش نشانی انجام شود تا سیستم در زمان بحران عملکرد مطمئن داشته باشد.

انواع سیستم های اطفا و کاربرد آن ها

در طراحی، ابتدا نوع سیستم متناسب با کاربری و شرایط پروژه انتخاب می شود:

• سیستم تر Wetمتداول ترین نوع برای ساختمان های مسکونی و اداری؛ لوله ها همیشه پر از آب هستند و واکنش سریع دارند.
• سیستم خشک Dryمناسب فضاهای روباز یا مناطق سردسیر؛ آب در شرایط عادی وارد لوله نمی شود تا از یخ زدگی جلوگیری شود.
• سیستم پیش فعال Pre-Action(برای فضاهای خاص مانند دیتاسنتر و اتاق برق؛ آب فقط پس از تایید دو مرحله ای دتکتور + اسپرینکلر وارد شبکه می شود.
• سیستم غرق آب Delugeبرای انبارها یا صنایع پرخطر؛ تمام نازل ها باز هستند و با فرمان مرکزی هم زمان فعال می شوند.
• سیستم گازی یا پودری برای فضاهایی با تجهیزات الکترونیکی یا اسناد مهم که تماس آب خطرناک است.

طراحی فشار مثبت و تهویه دود

در ساختمان های بلندمرتبه، طراحی سیستم فشار مثبت راه پله بخش حیاتی از اطفای حریق محسوب می شود. این سیستم با ایجاد اختلاف فشار میان فضای فرار و سایر بخش ها، از نفوذ دود جلوگیری می کند.پارامترهای طراحی شامل دبی فن، مسیر جریان هوا، محل تخلیه دود و جانمایی دریچه هاست که بر اساس شبیه سازی جریان هوا و استاندارد NFPA 92 انجام می شود.

محاسبات سیستم آتش نشانی در طراحی لوله کشی آتش نشانی

تمام سیستم های تر و خشک باید با محاسبات هیدرولیکی دقیق طراحی شوند تا فشار و دبی در دورترین اسپرینکلرها کافی باشد. در این مرحله، افت هد در مسیر لوله، تعداد نازل ها، شعاع پوشش و فشار پمپ به صورت نرم افزاری محاسبه می شود.

نتیجه ی این محاسبات، انتخاب بهینه ی قطر لوله ها، کاهش هزینه های غیرضروری و اطمینان از عملکرد واقعی سیستم در شرایط اضطراری است.

شبیه سازی CFD و تحلیل دود

در پروژه های بزرگ، برای تحلیل رفتار دود، جریان هوا و دمای فضا، از مدلسازی CFD (Computational Fluid (Dynamicsاستفاده می شود. این تحلیل به طراح کمک می کند محل مناسب فن ها، ارتفاع لایه دود و نقاط بحرانی را قبل از ساخت شناسایی کند.

در نتیجه، عملکرد سیستم تهویه و اطفا پیش از اجرا، به صورت علمی و قابل اندازه گیری بررسی می شود.

خروجی طراحی لوله کشی آتش نشانی ساختمان در رایان سازه شامل:

• نقشه های لوله کشی و جانمایی تجهیزات در نرم افزار Revit MEP
• محاسبات هیدرولیکی و جدول فشار–دبی پمپ
• نقشه فشار مثبت و تهویه دود
• دفترچه فنی و جزئیات اجرایی مطابق ضوابط سازمان آتش نشانی

برای دریافت مشاوره طراحی یا برآورد هزینه محاسبات سیستم آتش نشانی ساختمان، فرم درخواست را ارسال کنید تا کارشناسان ما جزئیات فنی پروژه را بررسی کنند.

ضوابط اتش نشانی برای ساختمان

طراحی آتش نشانی ساختمان تنها بر اساس تجربه انجام نمی شود؛ بلکه باید با ضوابط و دستورالعمل های رسمی سازمان آتش نشانی و استاندارد آتش نشانی ساختمان هماهنگ باشد. این ضوابط تعیین می کنند که نوع سیستم اعلام و اطفا، نحوه جانمایی تجهیزات، فاصله ها، مسیرهای خروج اضطراری و تهویه دود در هر نوع ساختمان چگونه باید طراحی شود.

بر اساس دستورالعمل سازمان آتش نشانی و آیین نامه های ابلاغی به مهندسان طراح، هر نقشه ی تاسیساتی باید قبل از اجرا در سازمان آتش نشانی بررسی و تایید شود. در صورت عدم تطابق طراحی با ضوابط، پروژه در مراحل صدور پروانه یا پایان کار دچار تاخیر می شود.

ساختمان هایی که ملزم به اخذ تاییدیه آتش نشانی هستند

مطابق مقررات، موارد زیر باید طراحی و تایید سیستم های ایمنی را دریافت کنند:

• ساختمان های بلندمرتبه (بیش از 23 متر ارتفاع یا 6 طبقه مسکونی)
• ساختمان های تجاری و اداری با زیربنای بیش از 300 متر مربع
• پارکینگ های طبقاتی و زیرزمینی
• کارخانه ها، انبارها و مراکز صنعتی
• هتل ها، بیمارستان ها و مراکز تجمعی
• پروژه های نوسازی یا تغییر کاربری که مشمول بررسی مجدد ضوابط آتش نشانی هستند.

ملاک الزام، ترکیب کاربری، ارتفاع، زیربنا و خطر است؛ هر پروژه باید قبل از طراحی با آتش نشانی استعلام رسمی شود.

اهمیت رعایت ضوابط از مرحله طراحی

اگر ضوابط آتش نشانی از همان مرحله ی طراحی اولیه (فاز یک و دو) در نقشه ها لحاظ شود، تایید سازمان آتش نشانی به سرعت انجام خواهد شد و از اصلاحات پرهزینه در فاز اجرا جلوگیری می شود.در طراحی اصولی، مسیر دسترسی خودرو آتش نشانی، جانمایی شیرهای هیدرانت، رمپ های پارکینگ، فاصله خروجی ها و تجهیزات اطفا همگی مطابق نقشه معماری و سازه تعیین می شوند.

نقش تیم طراحی آتش نشانی رایان سازه

در رایان سازه، طراحی ضوابط آتش نشانی هم زمان با طراحی معماری و تاسیسات انجام می شود تا تداخل ها از بین برود و نقشه ها در اولین مرحله تایید شوند.

تیم مهندسی رایان سازه با استفاده از نقشه های Revit MEP، تمامی بخش ها (اعلام، اطفا، فشار مثبت و تهویه دود) را مدل سازی و خروجی نهایی را در قالب مدارک فنی مورد تایید سازمان آتش نشانی تحویل می دهد.

برای بررسی انطباق نقشه های ساختمان با ضوابط آتش نشانی و دریافت چک لیست اصلاحات، فرم مشاوره طراحی را تکمیل کنید.

ضوابط آتش نشانی در بخش های مختلف ساختمان

رعایت ضوابط آتش نشانی در طراحی اجزای مختلف ساختمان، شرط اصلی دریافت تاییدیه سازمان آتش نشانی و ایمنی در زمان بهره برداری است. در ادامه، مهم ترین الزامات برای فضاهای کلیدی ساختمان آورده شده است:

ضوابط فاصله و ارتفاع ساختمان

• فاصله افقی میان ساختمان ها باید به اندازه ای باشد که در صورت حریق، انتقال حرارت و شعله به ساختمان مجاور رخ ندهد.
• ساختمان های بالای 23 متر باید مجهز به سیستم اطفای خودکار، پمپ آتش نشانی و فشار مثبت باشند.
• در طراحی سایت، مسیر دسترسی خودرو آتش نشانی با عرض حداقل 6 متر و شعاع گردش مناسب در نظر گرفته شود.

ضوابط آسانسور آتش نشانی  و راه پله

• راه پله ها باید به صورت محصور و دودبند طراحی شوند تا در زمان آتش سوزی مسیر فرار ایمن باقی بماند.
• نصب سیستم فشار مثبت پله فرار بر اساس استاندارد NFPA 92 الزامی است.
• آسانسور آتش نشانی باید دارای چاهک مستقل، برق اضطراری، تهویه دود و دسترسی مستقیم به طبقات اصلی باشد.
• ضوابط آسانسور آتش نشانی شامل جانمایی، ابعاد کابین، مسیر دسترسی خودرو آتش نشانی و سیستم اعلام مستقل است.

ضوابط پارکینگ و رمپ

• تمامی پارکینگ ها باید مجهز به سیستم اعلام و اطفای خودکار (اسپرینکلر) باشند.
• رمپ های زیرزمینی باید دارای تهویه مکانیکی و سیستم تخلیه دود باشند.
• در پارکینگ های بزرگ، طراحی سیستم اطفای خشک با نازل های سقفی و شیلنگ آتش نشانی الزامی است.

ضوابط برق و روشنایی ایمن

• تابلوهای برق باید در محل قابل دسترس و ایمن نصب شوند.
• کابل کشی سیستم اعلام حریق باید در کانال ضد حریق یا با عایق مقاوم تا 90 دقیقه انجام شود.
• مسیرهای فرار باید دارای روشنایی اضطراری و علائم شب تاب خروج باشند.

الزامات موتورخانه و فضاهای فنی

• موتورخانه باید دارای سیستم اطفای خودکار ویژه CO₂) یا( FM200و سنسور نشت گاز باشد.
• در طراحی مسیر خروج دود، از داکت فلزی با مقاومت حرارتی بالا استفاده می شود.
• نصب خاموش کننده های دستی در ورودی موتورخانه الزامی است.

ضوابط نما و پوسته ساختمان

• در طراحی نما باید از مصالح نسوز و کندسوز استفاده شود. (مطابق با مبحث سوم مقررات ملی ساختمان)
• استفاده از کامپوزیت یا شیشه در ارتفاع بالا باید با تمهیدات ضد گسترش شعله انجام شود.
• در نماهای دوپوسته، مسیر تهویه ی بین پوسته ها باید کنترل شده و ایمن طراحی گردد.

ساختمان های بلندمرتبه

• برای ساختمان های بیش از 23 متر، طراحی سیستم اطفای خودکار، Standpipe، فشار مثبت و منبع ذخیره الزامی است.
• مسیر فرار اضطراری باید حداقل دو خروجی مجزا داشته باشد.
• پمپ ها باید در اتاق جدا با مقاومت حریق 2 ساعته نصب شوند.
• طراحی لوله کشی آتش نشانی ساختمان باید زون بندی فشار داشته باشد تا افت هد در طبقات بالا رخ ندهد.

رعایت دقیق این ضوابط از مرحله ی طراحی نقشه های معماری و تاسیسات باعث می شود تاییدیه آتش نشانی پروژه در کوتاه ترین زمان صادر شود.برای بررسی نقشه و دریافت گزارش اصلاحی، فرم مشاوره تخصصی را تکمیل کنید تا کارشناسان ما جزئیات فنی پروژه ی شما را ارزیابی کنند.

دانلود ضوابط آتش نشانی

برای آشنایی دقیق تر با الزامات طراحی و دریافت تاییدیه، می توانید ضوابط آتش نشانی را دانلود کنید.این فایل شامل آخرین دستورالعمل های ابلاغی سازمان آتش نشانی، ضوابط طراحی اعلام و اطفا، جانمایی تجهیزات، فشار مثبت، الزامات پله فرار و پارکینگ است.مطالعه ی این مستند، به معماران و مهندسان کمک می کند تا نقشه های پروژه را پیش از ارسال برای تایید، مطابق با استانداردها تنظیم کنند و از اصلاحات بعدی جلوگیری شود.

سخن پایانی

طراحی سیستم های آتش نشانی، ترکیبی از دانش مهندسی، تجربه اجرایی و آشنایی کامل با ضوابط سازمان آتش نشانی است. این طراحی اگر از همان ابتدای پروژه انجام شود، علاوه بر افزایش ایمنی، باعث کاهش هزینه ها و جلوگیری از دوباره کاری در مراحل اجرا و اخذ تاییدیه می شود.

در رایان سازه، طراحی سیستم های ایمنی و اطفای حریق بر پایه ی دستورالعمل آتش نشانی تهران ، مقررات ملی ساختمان و استانداردهای بین المللی انجام می شود. تمام نقشه ها در نرم افزارهای تخصصی مانند Revit MEP و Elite Fire مدل سازی شده و محاسبات هیدرولیکی، فشار مثبت، تهویه دود و جانمایی تجهیزات به صورت مستند تحویل می شود.

خروجی طراحی حرفه ای ما شامل:

• نقشه های اجرایی و فنی مورد تایید سازمان آتش نشانی
• محاسبات کامل دبی، فشار و زون بندی سیستم اطفا
• گزارش اصلاحی جهت تطبیق با نقشه های معماری
• دفترچه فنی و دستورالعمل نگهداری سیستم ها

برای بررسی نقشه های آتش نشانی ساختمان خود و دریافت برآورد هزینه طراحی، همین حالا فرم مشاوره تخصصی را تکمیل کنید.کارشناسان رایان سازه در کمتر از 24 ساعت نقشه ی شما را بررسی کرده و مسیر دقیق طراحی تا تاییدیه نهایی را اعلام خواهند کرد.

سوالات متداول

1. طراحی سیستم آتش نشانی شامل چه مراحلی است؟

طراحی سیستم آتش نشانی شامل سه مرحله اصلی است: تحلیل نوع کاربری و خطر حریق، انتخاب سیستم مناسب (اعلام، اطفا، تهویه دود) و تهیه نقشه های اجرایی و محاسبات هیدرولیکی. تمام این مراحل باید مطابق با ضوابط سازمان آتش نشانی و استاندارد NFPA انجام شوند.

2. چه ساختمان هایی ملزم به دریافت تاییدیه آتش نشانی هستند؟

ساختمان های بالای ۶ طبقه، پروژه های اداری، تجاری، هتل ها، مراکز صنعتی و پارکینگ های طبقاتی باید نقشه های آتش نشانی خود را طراحی و تاییدیه رسمی سازمان آتش نشانی را قبل از شروع بهره برداری دریافت کنند.

3. تفاوت سیستم تر و خشک در طراحی لوله کشی آتش نشانی چیست؟

در سیستم تر (Wet) لوله ها همیشه پر از آب هستند و برای محیط های سرپوشیده کاربرد دارند.در سیستم خشک (Dry) لوله ها با هوای فشرده پر می شوند و آب فقط هنگام فعال شدن اسپرینکلر وارد شبکه می گردد. این روش برای مناطق سرد یا فضاهای روباز مناسب تر است.

4. فشار مثبت در راه پله به چه معناست و چرا مهم است؟

فشار مثبت، سیستمی است که در زمان آتش سوزی با دمیدن هوای تازه به راه پله، از ورود دود به مسیر فرار جلوگیری می کند.طراحی آن باید بر اساس محاسبات دبی و فشار طبق NFPA 92 انجام شود تا راه پله در شرایط بحرانی قابل استفاده باقی بماند.

5. مدارک لازم برای تاییدیه آتش نشانی ساختمان چیست؟

برای دریافت تاییدیه، ارائه ی نقشه های معماری، تاسیسات مکانیکی (اعلام و اطفا)، جدول محاسبات هیدرولیکی، مشخصات پمپ ها و منبع ذخیره، گزارش فشار مثبت و چک لیست ضوابط الزامی است. تمام مدارک باید توسط مهندس دارای صلاحیت نظام مهندسی امضا و مهر شوند.